Mediawijs.be

Je wil een foto, filmpje, afbeelding, illustratie, tekst of foto (een “werk”) gebruiken voor bijvoorbeeld een werkstuk of je eigen blog of website. Hoe ga je dan te werk?

Stap 1: Beschermd werk?

Eerst moet je erachter zien te komen of het werk dat je wilt gebruiken auteursrechtelijk beschermd is. Hoe kom je daar achter?

• Kijk eerst of er op of bij het werk een copyright notice © vermeld staat.  
• Het kan ook zijn dat er bij het werk of op de website waar je het werk hebt gevonden staat “Alle rechten voorbehouden”.

Tref je een copyright notice aan of staat er inderdaad “Alle rechten voorbehouden” bij het werk vermeld, dan is dat een sterke indicatie dat het om auteursrechtelijk beschermd werk gaat.

Daarnaast kun je kijken in de online databanken / repertoires van de beheersvennootschappen (vb. http://www.sabam.be/nl/sabam/repertoire).

 Ga door naar Stap 2

Staat er geen copyright notice en ook niet de tekst “Alle rechten voorbehouden”? Dan betekent dat nog niet dat het werk niet auteursrechtelijk beschermd is. Het is immers niet verplicht op je werk aan te geven dat het een beschermd werk is. Houd altijd in je achterhoofd dat het meeste materiaal (online én offline) auteursrechtelijk beschermd is en je dus voor het gebruik daarvan toestemming moet krijgen van de auteur.

 Ga door naar Stap 2

Let op: het is ook mogelijk dat een auteur een Creative Commons-licentie heeft gekoppeld aan zijn of haar auteursrechtelijk beschermd werk. Dit betekent dat je voor bepaalde handelingen die de auteur heeft aangegeven geen toestemming dient te vragen. Je moet wel altijd de naam vermelden als jet het werk gebruikt. Je kan een CC-licentie herkennen aan het logo:

Meer informatie over Creative Commons kan je vinden op http://www.creativecommons.be of de website mediawijs.be (Dossier Auteursrecht).

Bovendien zijn er ook een aantal situaties waarin een uitzondering is voorzien op het exclusief recht van een auteur. In deze situaties hoef je geen toestemming te vragen van de auteur (maar moet je in bepaalde gevallen wel een vergoeding betalen voor het gebruik). Meer informatie over de uitzonderingen die voorzien zijn kan je vinden in de tutorial op de website mediawijs.be (Dossier Auteursrechten).

Stap 2: Toestemming vragen aan de auteur

Heb je vastgesteld dat het werk waar je gebruik van wil maken auteursrechtelijk beschermd is, dan dien je toestemming te vragen én te krijgen van de auteur (of van zijn/haar beheersvennootschap) voordat je er gebruik van mag maken. In sommige gevallen moet je dan een vergoeding aan de auteur betalen voor het gebruik van zijn werk.

Gaat het om muziek, een documentaire of foto waar je gebruik van wilt maken? Ga dan naar de website van SABAM om te checken of het werk waar je gebruik van wilt maken in hun database staat of stuur een mailtje naar andere collectieve beheersvennootschappen, zoals deAuteurs. In dat geval moet je namelijk niet de toestemming aan de auteur zelf vragen, maar bij de beheersvennootschap.

Voor het gebruik van fotos of andere grafische werken is het raadzaam (ook) de website van SOFAM te raadplegen, het kan namelijk ook zijn dat de auteur bij deze collectieve beheersvennootschap is aangesloten.

Toestemming vragen hoeft niet per officiële brief, dit kan ook per e-mail. Gaat het om een foto, illustratie of filmpje dat je hebt gevonden op internet? Dan is vaak makkelijk een (e-mail)adres te vinden. Weet je niet precies wie de auteur is van het werk? Probeer dan eerst een e-mail te sturen naar de website waar je de afbeelding op gevonden hebt.

Krijg je geen reactie? Dan betekent dat dat je geen gebruik mag maken van het werk. Je hebt uitdrukkelijke toestemming nodig van de auteur.

Stap 3: Toestemming vragen niet mogelijk?

Het werk dat je wilt gebruiken is auteursrechtelijk beschermd, maar je kan geen toestemming aan de auteur vragen, bijvoorbeeld omdat je niet hebt kunnen achterhalen wie dat is?

In principe mag je het werk dan niet gebruiken, je hebt immers uitdrukkelijke toestemming nodig van de auteur.

Maar, soms is er toch een mogelijkheid een werk te gebruiken ondanks dat je de auteur niet hebt kunnen opsporen. Zo biedt Stichting FotoAnoniem gebruikers, die een fotograaf niet hebben kunnen traceren, de mogelijkheid om de foto toch te gebruiken. Hiervoor hebben zij een speciale procedure ontwikkeld die je moet doorlopen.

Stap 4: Toestemming, en dan?

Heb je toestemming van de auteur gekregen voor het gebruik van zijn werk? Dan mag je het werk gaan gebruiken. Houd echter wel in gedachte dat je alleen die handelingen mag verrichten waarvoor je van de auteur toestemming hebt gekregen. Heb je bijvoorbeeld aangegeven dat je zijn werk alleen voor niet-commerciële doeleinden wilt gebruiken, dan mag je het werk niet voor commerciële doeleinden gebruiken (nu of in de toekomst). Denk dus voordat je toestemming vraagt goed na voor welk gebruik je precies toestemming wilt.

YouTube

Je kan besluiten een werk op YouTube te plaatsen. Hoe voorkom je dat wat je op YouTube hebt geplaatst door YouTube wordt verwijderd? YouTube bemiddelt niet bij geschillen over auteursrecht. Wanneer  YouTube een verwijderingsverzoek ontvangt, waarin wordt aangegeven dat en waarom de betreffende video inbreuk zou maken op het auteursrecht, dan zal YouTube de video verwijderen. Hier kan je wel een tegenvordering tegen instellen, maar dan is je video al verwijderd. Wil je geen enkel risico lopen, zorg er dan voor dat je alleen content op het platform plaatst die je zelf hebt gecreëerd. Plaats je toch een video online waarin je content van iemand anders hebt gebruikt, zorg er dan voor dat  je bij de tegenvordering kan aantonen dat je effectief de toestemming van de auteur hebt verkregen.