Slechts een tiende van de Vlamingen las ooit de gebruiksvoorwaarden en het privacybeleid van Facebook. Nochtans is meer dan de helft van de gebruikers bezorgd om zijn of haar privacy.

Deze en andere bevindingen over Facebook- en Twittergebruik blijken uit een grootschalige survey die in mei en juni 2014 werd uitgevoerd door iMinds-MICT-UGent in het kader van het IWT-SBO User Empowerment in a Social Media Culture (EMSOC) project. Binnen het EMSOC-project werken de Universiteit Gent, KU Leuven en Vrije Universiteit Brussel samen om na te gaan wat de impact van sociale media is op het dagelijks leven van de Vlaming. Welke sociale media gebruiken we en hoe vaak? Kunnen we er efficiënt en verantwoord mee omgaan? Weten we wat met onze gegevens gebeurt op sociale media? De survey focust op Facebook en Twitter, de twee meest populaire sociale media in Vlaanderen.

Twitter vs. Facebook

Uit de EMSOC-survey blijkt dat de Vlaamse gebruiker meer vertrouwen heeft in Twitter dan in Facebook. Gebruikers denken dat hun privacy beter gerespecteerd wordt en zien Twitter als een  eerlijker platform. Ze zijn minder kritisch tegenover Twitter en zijn minder bezorgd om wat met hun data kan gebeuren op Twitter dan op Facebook. Terwijl 53% van de Facebookgebruikers zegt bezorgd te zijn om zijn of haar privacy, is slechts 16% van de Twittergebruikers hier ongerust over. Twitter is een veel publieker platform dan Facebook en het is net de bedoeling tweets naar een zo groot mogelijk publiek te verspreiden. Dat maakt het hogere vertrouwen van gebruikers ergens logisch, maar niet terecht. Twitter is net als Facebook een winstgevende multinational en dus zeker geen heilige op het vlak van het respecteren van gebruikersprivacy. Behalve dat gebruikers meer vertrouwen stellen in Twitter dan in Facebook, toont de survey ook aan dat medegebruikers als betrouwbaarder worden aanzien dan sociale-mediaplatformen zelf, en dit geldt voor zowel Facebook als Twitter. Dit vertrouwen kan als potentieel risico hebben dat gebruikers een heleboel gegevens via sociale media delen met hun vrienden, die dan door de platformen opgepikt en doorverkocht kunnen worden.

Hoezo mijn gegevens worden verkocht?

Ook op andere vlakken blijken gebruikers erg weinig kennis te hebben over wat allemaal gebeurt of kan gebeuren op sociale media. Zo denken 7 op 10 Facebookgebruikers en zo’n 9 op 10 Twittergebruikers dat ze alles wat hun vrienden doen automatisch te zien krijgen in het nieuwsoverzicht, terwijl tweets en Facebookposts op voorhand door algoritmes gefilterd worden. Veel gebruikers zijn zich er ook niet van bewust dat hun persoonlijke gegevens, bijvoorbeeld voor advertentiedoeleinden, verkocht kunnen worden: slechts 33% van de Vlamingen op Twitter en 41% op Facebook beseft dit.

Ik heb de gebruiksvoorwaarden niet gelezen, maar toch ga ik ermee akkoord

Nochtans zijn dit zaken die in de gebruiksvoorwaarden en het privacybeleid van de sites vermeld staan. Helaas leest slechts 11% van de Facebookgebruikers en 8% van de Twittergebruikers deze complexe en vaak moeilijk vindbare documenten. Zo’n 8 op 10 Facebookgebruikers pasten in het voorbije jaar hun privacyinstellingen aan. Dit is zeker een positieve bevinding, al zorg je er met het personaliseren van deze instellingen vooral voor dat niet alle andere Facebookgebruikers zomaar toegang hebben tot alles wat je post en doet. Wat Facebook en Twitter als bedrijf doen met je data valt in mindere mate te controleren door het aanpassen van deze instellingen.  

Desondanks blijft Facebook onverslaanbaar

Ondanks de grote bezorgdheid en het mindere vertrouwen van de Vlaming in Facebook, blijft het een populairder sociaal medium dan Twitter. Bijna 8 op 10 Vlamingen hebben een account op Facebook en bijna allemaal (94%) melden ze zich dagelijks aan op de site. Twitter heeft een pak minder gebruikers (36%) maar wordt door diegenen die een account hebben wel geregeld gebruikt (85%).

Uit de EMSOC-survey blijkt duidelijk dat de Vlaming heel actief is op sociale media, maar daarom niet per se weet hoe sociale media werken en hoe hij daarmee om moet gaan. Gebruikers zijn vaak onwetend en bezorgd om hun privacy op sociale media, maar blijven de sites toch gebruiken, zonder de gebruiksvoorwaarden te lezen. Het is van enorm belang dat mensen naast het ontwikkelen van technische vaardigheden ook kritisch leren nadenken over sociale media, de inhouden die erop te vinden zijn en hun medegebruikers op de sites. De EMSOC-survey toont duidelijk aan dat er, zeker inzake het aanwakkeren van een kritische ingesteldheid, blijvend ingezet moet worden op het verhogen van sociale mediageletterdheid in Vlaanderen.

Meer informatie over de EMSOC-survey kan je hier terugvinden.