Mediawijs.be

Cyberpesten kan een grote impact hebben op kinderen en jongeren. Daarom is het essentieel dat slachtoffers zich gesteund voelen en weten dat ze bij hun ouders terechtkunnen voor advies. Talrijke vragen stellen zich echter: Hoe pak je als ouder cyberpesten op een preventieve manier aan? Hoe detecteer je dat er iets fout loopt online? Op welke manier kan je steun verlenen, maar zelf ook verder advies verkrijgen van gespecialiseerde organisaties? Op deze en andere vragen proberen we hieronder een antwoord te geven.

Enkele voorzorgen

Plaats de computer in de woonkamer

Al jaren wordt in adviesliteratuur over online veiligheid aangeraden om de gezinscomputer in de woonkamer te plaatsen. Op die manier kan de ouder een oogje in het zeil houden (zonder mee te lezen en de privacy van het kind te schenden). Vooral kunnen ouders dan bepaalde reacties tijdens het internetgebruik van het kind opmerken. Tijdens het surfen kunnen ze hun interesse tonen in de online activiteiten van hun kind en van de gelegenheid gebruikmaken om hem of haar voor te lichten over veilig internetgebruik. Het opvolgen van dit advies kan nog steeds een optie zijn, maar door het toenemende bezit van internettoegang op de eigen kamer of, nog meer, via de smartphone of tablet volstaat dit lang niet meer om kinderen te beschermen.

Praat met je zoon of dochter over het gebruik van ICT

Het is essentieel dat ouders spontaan de dialoog aangaan met hun kinderen. Maak van hun online activiteiten een gespreksonderwerp zoals ook andere activiteiten en hobby’s van je kind. Online bezigheden nemen in het leven van de meeste adolescenten een ruime plaats in. Het is daarom niet meer dan natuurlijk dat er ook over deze activiteiten met elkaar van gedachten gewisseld wordt. Bovendien kunnen gebeurtenissen uit de actualiteit, de media-aandacht voor bepaalde nieuwe toepassingen of ernstige problemen die iemand online heeft meegemaakt, een aanknopingspunt zijn om over deze thematiek te praten. Praat dus regelmatig met je kinderen over hun internetgebruik.

Uit een grootschalige studie in Vlaanderen blijkt dat jongeren eerder geneigd zijn om cyberpestgedrag aan hun ouders te melden dan aan de school. Toch voelen ze soms remmingen om cyberpestgedrag te melden, omdat ze bang zijn voor de reacties van volwassenen. Het is dus erg belangrijk dat ouders ervoor zorgen dat hun kinderen vrij over hun online-ervaringen kunnen praten, zonder angst voor straffen en eventuele extreme reacties. Ouders zijn er zich best van bewust dat, wanneer ze ermee dreigen om de internettoegang van hun kinderen te beperken, ze  hen net kwetsbaar kunnen maken. Ze lopen het risico dat hun kinderen geheimen zullen hebben en dat ze zich makkelijker door pestkoppen laten afpersen.

Blijf zelf op de hoogte van de laatste digitale ontwikkelingen

Op die manier kan je je dochter of zoon op een adequate manier helpen wanneer hij/zij met een onlineprobleem geconfronteerd wordt. Onderaan dit artikel vind je verwijzingen naar organisaties die je daarbij kunnen helpen.

Vertel aan kinderen dat, wanneer ze online gepest worden, ze dit best onmiddellijk aan hun leerlingenbegeleiders toevertrouwen

Verzeker je dochter of zoon dat je dit probleem vertrouwelijk zal behandelen en, in samenspraak, gepaste actie zal ondernemen. Zorg voor een open communicatielijn. Moedig kinderen en jongeren aan om hun problemen te delen wanneer ze negatieve online ervaringen hebben of getuige ervan zijn.

Enkele signalen die erop kunnen wijzen dat je dochter of zoon gecyberpest wordt

Er kunnen signalen zijn die ouders kunnen opvangen en die wijzen op een mogelijk probleem op school, in de vriendenkring en eventueel op pestgedrag. Voorbeelden hiervan zijn:

• Tekenen van depressie, woede, stress of angst
• Dalende schoolresultaten en een verminderde zin om naar school te gaan
• Een minder intensieve omgang met vrienden
• Een plotselinge daling van het gebruik van internet of andere elektronische communicatiemiddelen

Je zoon of dochter wordt gecyberpest? Wat nu?

Verzeker je zoon/dochter dat ze er goed aan gedaan hebben om dit in vertrouwen te delen

Stel hen ook gerust dat je er voor hem/haar zult zijn bij de verdere aanpak van het probleem.

Blijf steeds rustig

Leg zeker niet de schuld van de pesterijen bij het slachtoffer.

Probeer niet neerbuigend te doen over het aangehaalde probleem

Het heeft je kind misschien veel moed gekost om over dit probleem te praten. Belangrijk is dat jongeren het gevoel hebben dat hun ouders hen begrijpen en het probleem ernstig nemen. Sommige volwassenen minimaliseren soms pestgedrag door te stellen dat het deel uitmaakt van het opgroeiproces. Ze stellen verkeerdelijk dat een ervaring met pesten hen hardt voor de moeilijkheden die ze zullen ervaren tijdens het latere leven. Wie deze mening verkondigt, moet voor ogen houden dat pesten altijd al onaanvaardbaar was en dat het altijd al in verband gebracht werd met negatieve gevolgen voor zowel dader als slachtoffer. Zoals de Amerikaanse onderwijskundige Russel Sabella en zijn collega’s benadrukken, is er weinig te leren uit pestgedrag dat niet op een meer menselijke manier verworven kan worden.

Raad kinderen nooit aan om de pestberichten te verwijderen

Het materiaal moet namelijk eerst verzameld worden als bewijs en kan helpen om de dader te identificeren.

• Wanneer een kind slachtoffer wordt van cyberpesten, dan kunnen ouders helpen door het gedrag aan de websitebeheerder te melden.

• Indien het slachtoffer in dezelfde school loopt als de dader, kun je onmiddellijk de school contacteren om samen met hen iets te ondernemen tegen cyberpesten.

Het eenzijdig beperken van de internettoegang voor slachtoffers is een omstreden maatregel

Hierdoor raakt het slachtoffer een middel voor leren, ontspanning en communicatie kwijt. Zo wordt het slachtoffer eigenlijk gestraft zonder iets misdaan te hebben. Onderzoekers stelden dat je dan evengoed aan slachtoffers van klassiek pesten kunt vertellen dat ze niet meer naar school mogen gaan. Door louter de computer of de mobiele telefoon uit te schakelen gaat het pestprobleem niet weg. Cyberpesten verdient gepaste actie.

Je zoon of dochter is getuige van cyberpesten? Wat nu?

Moedig je kind ook aan om melding te maken wanneer hij/zij getuige is van cyberpestgedrag

Jongeren merken waarschijnlijk sneller dan volwassenen wanneer er zich cyberpestsituaties voordoen in hun omgeving.

Stimuleer jongeren om het slachtoffer te troosten en bij te staan

Maak duidelijk dat je dochter of zoon vooral niet mag meedoen met het pesten of de dader niet mag aanmoedigen. Sommige cyberpestkoppen teren op de aandacht die ze krijgen. Gun hen dit niet. Moedig je zoon/dochter aan om de pestkop duidelijk te maken dat dit gedrag onaanvaardbaar is. Als getuige kun je ook een rol spelen in het verzamelen van bewijsmateriaal, naast de steun die je het slachtoffer kan getuigen.   

Je zoon of dochter is dader van cyberpesten? Wat nu?

Leer jouw zoon/dochter dat ze anderen online met respect moeten behandelen

Maak ook duidelijk dat bepaalde uitspraken online anders dan oorspronkelijk bedoeld kunnen overkomen.

Bespreek de ernstige gevolgen die cyberpesten kan hebben voor het slachtoffer

Communiceer duidelijk aan je kind dat er gevolgen verbonden zijn aan cyberpestgedrag.

Straf jouw zoon/dochter op een gepaste manier

De aard van de straf hangt af van de spijt die hij/zij toont en de aard van de misstap die werd begaan. Uit onderzoek blijkt dat jongeren minder bij cyberpesten betrokken zijn wanneer ze weten dat ouders cyberpesten ernstig nemen en hen zullen straffen voor hun daden. Naast straffen, is het belangrijk om met jouw zoon/dochter over de basisregels van nettiquette te spreken en de impact die elektronische communicatie kan hebben op ons gedrag.

Bespreek met je kind wat hem of haar tot pesten heeft aangezet

Vraag of er misschien andere problemen zijn en zoek gepaste hulp. Onderzoek heeft daderschap van cyberpesten eveneens in verband gebracht met talrijke problemen binnen en buiten de school.

Als ouder kun je bij specifieke organisaties terecht met vragen. Op de website van de onderstaande organisaties vind je ook meer tips en advies.

• http://www.clicksafe.be
• http://www.veiligonline.be
• http://www.mijnkindonline.nl
• http://www.mediaopvoeding.nl

Deze tekst is gebaseerd op Mediawijs Online. Jongeren en Sociale Media. In deze gids vindt u nog meer informatie en advies over cyberpesten, maar ook andere online risico’s. Meer info over de verschillende thema’s vindt u hier. Het boek kan u online bestellen.

Meer informatie over cyberpesten en praktijkgericht advies (waaronder praktische fiches) vindt u ook in het dossier Cyberpesten: Pesten in bits & bytes van het Observatorium van de Rechten op het Internet.