Mediawijs.be

Technische ontwikkelingen zorgen voor nieuwe terminologie en begrippen. Dat is bij digitalisering in zorg en welzijn niet anders. In deze sector bieden nieuwe (overlappende) concepten zich aan: e-hulp, e-zorg, e-Health, e-mental health, e-care, m-health, m-care, onlinehulp, welzijn 3.0, zorg 3.0, digihulp, digitale zorg, jeugdzorg 2.0, sociaal digitaal, telepsychologie, cybertherapie, VG 2.0, internethulpverlening ...

Eenheid in verscheidenheid

Bij zorg- en hulpverlening verwachten we eerder face-to-face-contacten tussen hulpverleners en hulpvragers. We denken dan niet snel aan online communicatie. Toch bieden technologische ontwikkelingen heel wat nieuwe mogelijkheden voor de zorg- en hulpverleningssector.

Al deze nieuwe begrippen verwijzen naar het gebruik van ICT en technologie. Ze gaan ook allemaal over online communicatie: e-, m(obile)-, tele-, cyber, internet-, digitaal, 2.0 of 3.0. Soms verwijzen ze naar:

• het doel (welzijn, gezondheid, health, mental health);
• de opdracht (zorg, hulp, care, help, therapie, psychologie, …);
• de doelgroep (jeugd, verstandelijk gehandicapten (VG), …).

eHealth is een hulpmiddel en geen doel

eHealth is één van deze nieuwe begrippen. Het is een containerbegrip dat staat voor “het gebruik van informatie- en communicatietechnologie om de gezondheid en gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren.”

Met andere woorden, eHealth is geen doel op zich, maar een hulpmiddel om het communiceren in de zorg te vergemakkelijken. Betere communicatie heeft dan als doel de gezondheid te behouden, te ondersteunen of te verbeteren.

eHealth met twee gezichten

eHealth omvat - zowel in Vlaanderen als elders - twee soorten insteken:

1. eHealth omvat alle online communicatie tussen de patiënt en de zorgverstrekker, of tussen de cliënt en de hulpverlener. Bijvoorbeeld: gezondheidsinfo op websites, chatten met de thuisverpleegkundige of het gebruik van een onlinedagboek of een drugtest.
2. eHealth omvat alle communicatie en gegevensdeling tussen hulpverleners en zorgverstrekkers. Een gezondheidsdatabank verzamelt gegevens van artsen, ziekenhuizen, psychologen en apothekers. De patiënt moet hiervoor wel toestemming geven. In Vlaanderen orkestreert Vitalink deze datadeling. Op basis van de geanonimiseerde ‘big data’ is er ook de mogelijkheid om nieuwe gezondheidszorgtoepassingen te ontwikkelen. Deze gegevens kunnen ook gebruikt worden in onderzoek.

eHealth ontwikkelingen

In Vlaanderen evolueert eHealth langzaam. De reden hiervoor ligt zowel bij de patiënten als bij de zorgverstrekkers.

Patiënten en zorgverstrekkers hechten veel belang aan het directe contact. Toch gaan patiënten zelf ook meer en meer op zoek via ‘dokter Google’ en nemen zo hun eigen zorgregie in handen. Daarna gaan ze in gesprek met hun hulpverlener om te overleggen over wat ze op internet vonden. Zo komen ze uiteindelijk tot een behandeling. eHealth is in deze gevallen een hulpmiddel bij het opstarten van een zorgparcours.

In de praktijk zien en ijveren we ook voor meer ‘blended help’. Dat is de mix van face-to-face- en onlinehulpcommunicatie. Zo kan een arts bijvoorbeeld voorstellen om een ‘moodapp’ te gebruiken om dagelijkse stemmingsschommelingen in kaart te brengen. Daarnaast kan bijvoorbeeld een begeleider in de pleegzorg tussen twee face-to-face gesprekken in een begeleidingsgesprek via beeldbellen of chat voeren met de pleegouders.

Volledige onlinehulpbehandelingen bestaan in Vlaanderen vooral rond druggebruik. Alcoholhulp.be, Cannabishulp.be, Gokhulp.be zijn hiervan voorbeelden.

Conclusie

(De mogelijkheden van) eHealth toepassingen zijn echter nog te weinig gekend bij hulpverleners en zorgverstrekkers. Hoe dan ook zal het gebruik van eHealth blijven evolueren. De Vlaamse overheid, Flanders’ Care, Knooppunt-online en zorginnovatieprojecten waarin bedrijven, welzijns- en zorgorganisaties en kenniscentra samenwerken, stimuleren de verdere uitbouw van eHealth in Vlaanderen.

Bronnen

Bocklandt, P. (2015) Onlinehulp in welzijn gezondheid. Verdere groei is onafwendbaar. In Sociaal.net. Te raadplegen via: http://sociaal.net/analyse-xl/onlinehulp-in-welzijn-en-gezondheid/

Provost, D. (2016) Blended hulp. Berchem: Knooppunt-online. Te raadplegen via https://www.kennisplein.be/Documents/blended%20hulp.pdf

Timmer, S. (2015) eHealth in de langdurige zorg – de praktijk van de ouderen- en gehandicaptenzorg. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.

Vandeurzen, J. (2015) Minister Vandeurzen schakelt een versnelling hoger inzake onlinehulpverlening [persmededeling]. Te raadplegen via http://jovandeurzen.be/nl/minister-vandeurzen-schakelt-versnelling-hoger-inzake-onlinehulpverlening