Mediawijs.be

Sociale media oefenen een sterke invloed uit op kinderen, ook op kinderen uit de jeugdhulp. Door hun situatie zijn ze kwetsbaarder op sociale media. Dit stelt hun begeleiders voor een aantal specifieke uitdagingen. We vertrekken vanuit 4 vaststellingen uit de ervaring van de jeugdhulporganisatie Tonuso. Deze vaststellingen gelden voor alle kinderen, maar maken kinderen in de jeugdhulp extra kwetsbaar online. Ten slotte formuleren we een advies over hoe begeleiders een vorming voor kinderen en hun ouders kunnen aanpakken.

4 vaststellingen

        1. (Kwetsbare kinderen) starten (te) vroeg met sociale media

Kinderen van 7 of 8 jaar, soms zelfs jonger, hebben een profiel op sociale media. Vaak hebben deze kinderen niet zelf hun profiel aangemaakt. Een oudere broer, zus of vriendje heeft dit voor hen gemaakt of hielp hen om een profiel aan te maken.

Deze kinderen beginnen sociale media te gebruiken zonder begeleiding. Het is belangrijk dat de ouders, een voogd of een begeleider deze kinderen helpen. Dit kunnen ze doen door:

• uitleg te geven
• samen op sociale media te kijken
• samen na te denken over waarom ze het belangrijk vinden om een profiel te hebben
• hen af te schermen van ongepaste inhoud
• hun contacten met anderen via sociale media te beperken
• online “vrienden” te worden met hen (=monitoring)

        2. (Kwetsbare) kinderen zien een mailadres als een noodzakelijk kwaad

Jonge kinderen kunnen onvoldoende inschatten wat ‘e-mail’ is en wat de mogelijkheden hiervan zijn. Ze hebben het gevoel dat ze een mailadres ‘nodig hebben’ om andere dingen online te kunnen doen.

        3. (Kwetsbare) kinderen kunnen een sterk wachtwoord moeilijk onthouden

Jonge kinderen zien het belang niet in van een goed wachtwoord. Ze vinden het ook moeilijk om het te onthouden. Een sterk wachtwoord is complex en maakt het voor hen nog moeilijker om te onthouden. Toch is het belangrijk om kinderen uit te leggen waarom een wachtwoord belangrijk is. En dat je een wachtwoord niet mag doorgeven aan iemand anders. Een jeugdhulpbegeleider kan hen helpen om hun wachtwoord veilig te bewaren door dit in hun persoonlijk dossier te noteren. Persoonlijke dossiers zijn immers afgeschermd voor iedereen.

        4. (Kwetsbare) kinderen maken ongewild meerdere profielen aan

Jonge kinderen geraken vaak de toegang kwijt tot hun profiel. Dit omdat ze het moeilijk vinden om hun mailadres en/of wachtwoord te onthouden. Of omdat anderen die voor hen hebben aangemaakt. Ze maken dan gewoon een nieuwe account aan. Dit resulteert in meerdere profielen op dezelfde sociale netwerksite, die enorm moeilijk te verwijderen zijn. Want de helpdesk van Facebook kan hen niet verder helpen omdat ze het mailadres of wachtwoord niet kennen.

Hoe moet een vorming voor kinderen en ouders eruit zien?

Ouders hebben vaak het gevoel dat ze te weinig technische kennis hebben om hun kinderen mediawijzer te maken. Toch is er voor hen een belangrijke rol weggelegd. Want zij hebben wel meer kennis en ervaring met het kritisch en bewust omgaan met media.

Een vorming voor ouders en kinderen kan daarom best inzetten op het versterken van de dialoog. Beide kunnen elkaar iets leren. Een vorming kan dus best ouders en kinderen samen laten werken. Ouders kunnen kinderen hen laten rondleiden in hun wereld door vragen te stellen en interesse te tonen. Bijvoorbeeld:

• Hoe installeer je een app? Waar moet je op letten (bv. rating, grootte app, etc.)?
• Welke gegevens wil deze app van je bekijken / gebruiken?
• Vraagt deze app toestemming tot je foto’s? Waarom?
• Hoe kan ik een app verwijderen?  
• Lezen van feedback en risico’s van een bepaalde app op het internet, alvorens deze te installeren. Bijvoorbeeld de naam van de app samen met “risico” of “risk” online opzoeken.

Rol van de begeleider of vormingswerker

De relatie van de vormingswerker met de studenten is een belangrijk thema in alle vormingen. Een open houding naar zowel de kansen als risico’s van sociale media is noodzakelijk. Het uitvergroten van de gevaren en risico’s is een valkuil voor begeleiders. Ze hebben vaak het gevoel de kinderen te moeten beschermen. Dit kan snel omslaan naar een top-down en normerende vorming, iets wat kinderen en jongeren in de weerstand drijft. Dus ook de positieve aspecten van sociale media en de kansen die het met zich meebrengt verdienen aandacht.