Mediawijs.be

In 2012 richtte LINC vzw in samenwerking met Mediaraven, UC Leuven Limburg (het vroegere KHLeuven) en LOCUS/Bibnet de eerste Mediacoach-opleiding in. Sinds 2016 neemt Mediawijs.be de coördinerende rol op. Mediacoach is een opleiding voor professionelen die werken met jongeren en/of volwassenen en die mediawijsheid willen integreren in hun eigen werkpraktijk.  Het begrip ‘mediawijsheid’ vond ingang in Vlaanderen in 2009 met de beleidsnota van toenmalige minister van media en de invoering van de eindtermen rond mediawijsheid in 2010. Heel was mensen uit het onderwijs en de non profit sector, voornamelijk bibliotheken, waren vanaf dat moment op zoek naar een theoretisch en praktisch kader om aan de slag te gaan rond mediawijsheid. Om in te spelen op deze nood werd het opleidingstraject Mediacoach ontwikkeld. Het traject ging van start met een subsidie van het departement media en werd hierna verder gezet dankzij de steun van het departement onderwijs en de Evens Foundation.

Wat is Mediacoach?

Het opleidingstraject ‘Mediacoach' biedt een brede theoretische achtergrond rond mediawijsheid. Dit theoretisch kader werd in de Mediacoach-editie van 2015 in een online traject (Mediacoach MOOC) gegoten. Dit bood meer ruimte om deze inhoud uit te diepen in de ‘offline’ sessies en hier meer in te zetten op praktijk en uitwisseling. De focus van het traject ligt immers naast theorie, voornamelijk op het realiseren van concrete mediawijze activiteiten. Het programma biedt hiervoor een gamma aan praktijkvoorbeelden, interessante tools, discussie en uitwisseling. Hiernaast realiseren de deelnemers zelfstandig een project in hun eigen school, bibliotheek of vzw. De bedoeling is dat de mediacoach ook fungeert als aanspreekpunt binnen de eigen organisatie voor de pedagogische aanpak en integratie van multimedia. Om de mediacoaches voor te bereiden op deze rol wordt er in de sessies uitgebreide aandacht besteed aan de implementatie van een mediawijs project in hun organisatie. De deelnemers krijgen in dit kader de nodige inzichten aangereikt hoe ze collega’s kunnen overtuigen om mee te stappen in een nieuw  (mediawijs) project.

Het belang van de etalage en de verkoper van een mediawijs project

Het meekrijgen van mensen in jouw verhaal draait immers niets enkel om vakkennis over een onderwerp (het product), maar heeft ook te maken met hoe je jouw project presenteert (etalage) en hoe je jezelf positioneert tegenover jouw collega’s. Dit laatste is jouw rol als ‘verkoper’ van het project. Het is belangrijk dat mediacoaches beseffen dat niet iedereen binnen de organisatie zal meespringen op de kar én dat dit helemaal niet erg is. Kleine succesjes kunnen immers zorgen voor een sneeuwbaleffect en zo kan je een potentieel aanboren van mensen die interesse hebben, maar niet onmiddellijk genoegd zijn om tijd te investeren in het mediawijsheidsverhaal. Het persoonlijk aanspreken van mensen op hun eigen expertise, het tonen dat nieuwe media een concrete meerwaarde kan betekenen voor hun praktijk en kritische personen hun stem laten horen maar niet het project laten domineren, zijn elementen die niet met mediawijsheid an sich te maken hebben, maar cruciaal zijn om een project te doen slagen en een duurzame mediawijze werking op poten te krijgen. Steeds nieuwe ingangen zoeken om mensen te enthousiasmeren, opportuniteiten benutten en op een constructieve manier omgaan met weerstanden zijn zeer belangrijke kwaliteiten om een mediawijs project in een organisatie te laten landen. Een team samenstellen dat deze taken mee draagt is eveneens cruciaal. De organisaties die twee personen tegelijk laten deelnemen aan de opleiding, hebben bijvoorbeeld vaak de sterkste output omdat er hierdoor al een grotere gedragenheid wordt gecreëerd.

De coach in de mediacoach

Deze ‘coach’-inzichten krijgen de deelnemers al mee op het moment dat de Mediacoachopleiding van start gaat, zodat ze hiermee rekening kunnen houden het uitdenken van het concept van hun persoonlijk project. Hiernaast wordt er ook beroep gedaan op een externe consultant die ongeveer halverwege de opleiding deze aspecten nog eens extra inoefent en de deelnemers bijstuurt op basis van de voorlopige projectresultaten. Op die manier wordt er getracht de kloof tussen ideale en realistische doelstellingen te dichten en tegelijk de mediacoaches uit te dagen om zich zowel op vlak van mediawijsheid én als begeleider van projecten te bekwamen en te versterken. Om dit proces continu te bewaken krijgt elke mediacoach een persoonlijke begeleider die tijdens de ‘offline’ sessies een update krijgt over de stand van zaken van het project. Tijdens deze momenten, evenals bij de evaluatie van de projecten, wordt er vooral ingegaan op het proces en minder op het product. Belangrijk voor een goede en duurzame integratie van mediawijsheid op de werkvloer is immers niet persé het beste en grootste product opleveren - dit hangt immers sterk af van de context en middelen van de deelnemers binnen zijn school, bib of vzw - maar wél van de manier waarop hij of zij omgaat met weerstanden, collega’s probeert warm te maken die minder sterk staan op het vlak van nieuwe media en of er een fundament wordt gelegd waar ook na de opleiding verder op gebouwd kan worden. Om uitwisseling te verstevigen en peer to peer ondersteuning te voorzien wordt het ook aangemoedigd om met minstens twee of meer personen aan een soortgelijk project te werken dat zijn vertaalslag krijgt binnen de eigen organisatie.

Uit deze aanpak zien we fantastische projecten voortkomen. Leerkrachten die in het OLC (Open LeerCentrum) hun collega’s opleiden om met de tablet en apps aan de slag te gaan in les. Spelmethodieken met augmented reality die geïntroduceerd worden in de bibliotheek en waarbij het spel mee begeleid wordt door bibliotheekcollega’s die – tevoren - weinig tot niets van multimedia kenden. Sociale media protocollen die gedragen worden door de directie, de collega’s én de jongeren. De ontwikkeling van een offline bosspel rond sociale media dat jongeren uit de eerste graad bewust leert omgaan met privacy en online identiteit. Deze focus op het realiseren van een project binnen de eigen werking stimuleert de creativiteit en motivatie van de meeste mediacoaches enorm. De projecten die ze realiseren blazen de juryleden en organisatoren van Mediacoach regelmatig van hun stoel.

Invloed van het organisatiebeleid op de werking van een mediacoach

Om het verhaal van de mediacoaches duurzaam te maken, zien we echter drie aandachtspunten naar voren komen, die onafhankelijk van het enthousiasme en coachende competenties van de mediacoach toch een belangrijke rol spelen:

• De directie, bibliothecaris of coördinator van de organisatie moet mediawijsheid een belangrijk thema vinden en beseffen dat dit een prioriteit moet zijn en blijven binnen de werking. Ze moeten beseffen dat het niet enkel gaat over een opleiding die éénmalig gevolgd wordt, maar dat dit engagement ook verder moet doorlopen na de opleiding. De mediacoach moet de kans blijven om zich te blijven bijscholen en experimenten op te zetten, want de digitale wereld staat niet stil.

• De mediacoach moet zijn verantwoordelijkheid en functie als expert en aanspreekpunt kunnen opnemen. Het advies dat de mediacoach geeft over de integratie van multimedia moet het nodige respect krijgen. Hij of zij moet formeel erkend worden in zijn expertise rond dit thema, zowel door de leidinggevenden als door de collega’s. Het is belangrijk dat er een dialoog op gelijke voet is tussen de verantwoordelijken voor het breder beleid van een organisatie en de mediacoach. Er moet ook een duidelijke taakafbakening en communicatie zijn tussen de technische ICT-verantwoordelijk van de organisatie en de pedagogische (= de mediacoach)

• De mediacoach moet de ruimte krijgen om kleine succesjes te boeken en projecten op te zetten rond multimedia, zelfs als de organisatie bezig is een bredere vernieuwing door te voeren op beleidsvlak. De beleidsprocessen binnen een organisatie sporen zelden met de snelheid van de digitale uitdagingen. Geef, ondanks deze verschillende snelheden, medewerkers de nodige experimenteerruimte om kleine, vernieuwende projecten op te zetten. Het resultaat van deze projecten kan het beleidsproces op termijn enkel voeden en biedt het nodige expertise en tastbare do’s en don’ts voor de implementatie van een bredere digitale en mediawijze strategie.