Mediawijs.be

Schermen nemen vandaag zo’n groot deel in ons van leven, dat veel mensen worstelen met het vinden van een digitale balans. Soms lijkt het alsof we vaker online dan offline zijn, en dat leidt tot veel vragen. Waarom plakken we zo aan onze smartphone? Hoeveel schermtijd is ‘te veel’? En hoe waak je over een goede digitale balans? Vind hier een antwoord op deze en andere vragen over je digitale balans.

Wat is je digitale balans?

Je digitale balans kan je zien als de verhouding tussen je online en offline activiteiten. Is dat min of meer in evenwicht, dan zit je digitale balans goed. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan: schermtijd is niet alleen een vorm van ontspanning, we hebben schermen ook nodig voor school of werk en om in contact te blijven met anderen. Bovendien hebben schermen een magische aantrekkingskracht!

Was het vroeger beter?

Amper twintig jaar geleden was er nog helemaal geen sprake van een digitale balans. Nieuwe technologieën vragen om aanpassingen, en dat is duidelijk wennen. 

Zo was het vroeger, zo is het nu

Dit is waarom we zo gek zijn op onze smartphone

Voelt het soms alsof je smartphone je in zijn greep heeft? Dat is niet zo vreemd: makers van apps weten heel goed hoe ze jou aan je smartphone doen plakken.

Waarom is je smartphone zo aantrekkelijk?

Ken of ben jij iemand die ook tijdens sociale interacties op z’n smartphone zit? Dat noemen we phubbing: een samentrekking van ‘phone’ en ‘snubbing’, waarbij je meer aandacht besteedt aan je telefoon dan aan de mensen om je heen. 

> Leestip

Ontdek hoe een digital detox je relaxter, creatiever en efficiënter kan maken: probeer het zelf aan de hand van het boek Digital detox.

5 veelgestelde vragen over schermtijd

Schermtijd: moet daar een rem op?

Kan je verslaafd raken aan een scherm?

Wat doet (te veel) schermtijd met je lijf?

Slaap je slechter door je smartphone?

Maken schermen ons dommer?

De digitale balans op school

Ook op school zijn schermen alomtegenwoordig. Ze bieden veel educatieve mogelijkheden, maar stellen leerkrachten en leerlingen ook voor uitdagingen. Wat betekenen online leerplatformen voor je digitale balans? Hoe ga je als school om met smartphones? En hoe maak je leerlingen bewust van hun schermgebruik?

Online leerplatformen: een uitdaging voor je balans?

5 vragen over smartphones in de klas

Zo stel je een smartphonebeleid op

Hoe gaan scholen om met smartphones? 

Lespakket: breng je eigen smartphonegebruik in kaart

Lespakket: laat jouw beeldscherm sporen na?

“Hoewel smartphones misschien voor afleiding zorgen, zijn er veel voordelen aan verbonden. Leerkrachten moeten daarom leren hoe ze met die tools moeten omgaan en waar nodig worden bijgeschoold om smartphones in te zetten in de les.”

– Tim Verheyden, journalist bij VRT NWS

De digitale balans op het werk

Wist je dat de helft van de werknemers uit de publieke sector last heeft van digistress op het werk? En dat phubbing ook op het werk een ding is, in de vorm van ‘boss phubbing’? Zo zou het engagement van werknemers dalen als hun leidinggevende in hun bijzijn te veel op z’n smartphone zit.

De digitale balans in het gezin

Voor veel ouders is het best een opgave om thuis de digitale balans te bewaken. Die balans is dan ook voor iedereen anders, en vraagt geregeld om wat bijsturing. Toch kom je al een heel eind door zelf het goede voorbeeld te geven én duidelijke afspraken te maken.

Geven ouders het goede voorbeeld?

Uit onderzoek blijkt dat 70% van de ouders zelf aangeeft niet altijd het goede voorbeeld te geven als het gaat over schermen. Wat zeggen experts daarover?

Dit zeggen experts

Parental control: do or don’t?

Op heel wat toestellen vind je instellingen voor ‘ouderlijk toezicht’, die toelaten om limieten in te stellen voor kinderen. Slim? Of leren kinderen beter zelf hoe het moet?

Is parental control een goed idee?

De digitale balans in cijfers

 

Interessante onderzoeken

Apestaartjaren 8 (2020)

Een onderzoek naar het mediagebruik bij kinderen tussen 6 en 18 jaar.

Digimeter (2019)

Een jaarlijks onderzoek naar het media- en ICT-gebruik in Vlaanderen.

Schermtijd in coronatijd (2020)

Een onderzoek naar de impact van corona op de schermtijd van kinderen.

6 tips om te werken aan je digitale balans

1. Ga niet naar bed met je smartphone

Probeer schermen voor het slapengaan te vermijden: lees bijvoorbeeld een boek in de plaats. Is je smartphone ook je wekker? Vervang ‘m door een gewone alarmklok en begin je ochtend offline. Je kan je smartphone bijvoorbeeld elke avond op een vaste plek in huis leggen.

2. Wees je bewust van afleiders

Gooi je meest tijdverslindende apps van je smartphone of haal ze op z’n minst weg van je beginscherm. Ook kan je uitschakelen dat je automatisch inlogt of tijdslimieten instellen voor bepaalde apps.

3. Tem je meldingen

Denk na welke meldingen je wel en niet wil krijgen op je smartphone, zoals meldingen van mails of berichtjes van familie. Zet de blauwe vinkjes in chat-apps uit en schakel je meldingen eens tijdelijk uit als je je op iets of iemand wil focussen.

4. Maak komaf met phubbing

Geef voorrang aan je vrienden en familie: doe aan ‘phone stacking’, waarbij je alle smartphones op een stapel legt tijdens sociale gelegenheden, of ban de smartphone van tafel. Durf phubbers ook op hun gedrag te wijzen

5. Dood de tijd zonder smartphone

Weersta de verleiding om op dode momenten op je smartphone te kijken. Kijk bijvoorbeeld eens om je heen en durf je te vervelen. Je zal merken dat je vanzelf op zoek zal gaan naar nieuwe bezigheden.

6. Ga eens offline

Plan schermvrije tijd in voor jezelf of samen met de rest van je gezin. Ga ook eens op pad zonder je smartphone. Kies bijvoorbeeld een smartphonebob uit: alleen hij of zij neemt zijn smartphone mee tijdens een avondje uit, en dan enkel voor noodgevallen!

“Een treintje is een reeks van apps die we onbewust na elkaar openen. Het begint bijvoorbeeld met een nieuw berichtje op WhatsApp. Dat is de locomotief. Terwijl we wachten op een antwoord, haken we daar wagonnetjes aan en dwalen we even af naar Instagram of Facebook. Voor we het goed en wel beseffen zitten we langer op onze smartphone dan gedacht!”

– Prof. dr. Lieven De Marez

> Hoe ga jij om met je smartphone?

Doe de test

3 apps voor een betere balans

Moment

Deze app helpt je om de tijd in te halen die je aan je smartphone besteedt. Dankzij de Moment-coach leer je je toestel op een gezonde manier te gebruiken en hou je nog meer dan genoeg tijd over voor offline activiteiten.

Forest

Met de hulp van deze app kan je je beter concentreren. Zodra je je ergens op moet focussen, plant je een boompje in de app. Je mag pas kijken naar je smartphone zodra de boom volgroeid is.

Schermtijd (iOS) of Digitaal welzijn (Android)

Via deze functies in de algemene instellingen van je smartphone kan je nagaan welke apps je het vaakst gebruikt en kan je indien nodig ook limieten instellen voor jezelf. 

Handige tools

Ken je digitaal DNA [Boek]

Waarom zijn we zo afhankelijk van onze smartphone? Hoe kan je daar verandering in brengen? Dit boek helpt je op weg.

Als … dan [Klik & Print]

Met jonge kinderen afspraken maken rond schermtijd? Deze kleurplaat maakt het een stuk eenvoudiger. 

Mediawegwijzer ‘Digitaal in balans’ [Lesmateriaal]

Alles over de digitale balans, inclusief tips en tricks, in één handig pakket. Ideaal om mee aan de slag te gaan in de klas.

Vind meer tools in onze Tooldatabank.

Filmpjes over de digitale balans

Word je blind van je beeldscherm?

Zit jouw digitale balans snor?

Hoe ga je om met al die schermen in huis?

Meer weten?

Digitalebalans.nl

Hier vind je meer informatie, een zelftest en tips rond je digitale balans.

MediaNest

Vragen over de schermtijd en digitale balans van kinderen? MediaNest weet raad.

Druglijn

Vragen over gamen en gameverslavingen? Stel ze aan de Druglijn.