Mediawijs.be

Sociale media bieden de mogelijkheid om transparantie, participatie en democratie te stimuleren tussen de overheid en de burger. Het gebruik hiervan brengt, naast de voordelen, ook heel wat uitdagingen met zich mee voor beleidsmakers en ambtenaren zelf. Wanneer iemand met een publieke positie privéberichten openbaar maakt of een andere weinig doordachte berichtgeving op sociale media verspreid wegens een gebrek aan technische en/of kritische competenties, kan dit gevolgen hebben voor de persoon in kwestie, maar ook voor de  organisatie. Ondanks de toenemende erkenning van sociale media als belangrijke communicatiekanalen voor de overheid, beschikt niet iedere ambtenaar over voldoende sociale mediawijsheid.

Twitteronderzoek bij Vlaamse ambtenaren

Aan de hand van een grootschalige online bevraging bij 11 Vlaamse overheidsinstanties en 314 ambtenaren, werden drie twitterprofielen onderscheiden. Deze profielen geven inzicht in hoe en in welke context ambtenaren Twitter gebruiken. Dankzij deze profielen kan men inspelen op directe noden en behoeften van werknemers op vlak van training.

De 314 Twitterende ambtenaren die de vragenlijst invulden zijn allen tussen de 21 tot 62 jaar, waarvan 42% mannen en 58% vrouwen. Opvallend is dat de overgrote meerderheid (84%) van de twitterende ambtenaren Twitter wekelijks of meer gebruikt. Dee helft (51%) van deze ambtenaren gebruikt Twitter enkel  voor persoonlijke doeleinden. De meerderheid van de ambetenaren die Twitter gebruikt voor professionele doeleinden (30%), doet dit meestal ook voor persoonlijke doeleinden. Slechts 19% gebruikt Twitter uitsluitend voor professionele doeleinden. Deze 19% gebruikt Twitter ook niet vrijwillig, eerder omdat het tot hun takenpakket behoort. De meerderheid van de twitterende ambtenaren ziet het nut niet in van Twitter voor het uitvoeren van hun job. Daarnaast vindt het merendeel van de twitterende ambtenaren Twitter een heel handig en gemakkelijk te gebruiken medium, maar hebben ze middelmatige tot lage technische competenties en kennis om Twitter effectief en efficient te gebruiken. We kunnen stellen dat deze laatste zich in een positie bevinden die hen gevoeliger maakt aan risico’s verbonden met het gebruik van Twitter algemeen, maar ook zeker op de werklvloer.

Drie twitterprofielen

Het  Twittergebruik en de –competenties zijn voor ieder individu anders. Werkgevers moeten dan ook rekening houden met de diversiteit binnen hun organisatie. Een beleid of trainingen op maat van het merendeel van de werknemers zijn dus ook niet ideaal. Men kan drie Twitterprofielen onderscheiden  onder Vlaamse ambtenaren, namelijk de amateur twitteraar, de beginnende twitteraar en de professionele twitteraar.

De amateur twitteraar

Met 45% van de totale twitterende ambtenaren, vormen de amateur tweeters de grootste groep. Zij gebruiken twitter voornamelijk voor persoonlijke doeleinden dan professionele. Gekoppeld aan dit minder frequent gebruik van Twitter, scoren ze middelmatig tot laag op kennis en vaardigheden om Twitter te gebruiken. Daarnaast zijn ze ook niet uitgesproken positief over het gebruik van Twitter op de werkvloer. Deze groep bestaat hoofdzakelijk uit vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 40 jaar.

De beginnende twitteraar

Deze groep gebruikt Twitter (nog) niet zo vaak als de andere twee profielen, maar staat er wel positief tegenover. Zij zijn nog volop aan het experimenteren en hebben de laagste kennis en vaardigheden. Deze groep is dan ook het meest geneigd om Twitter te gebruiken voor persoonlijke doelstellingen dan voor professionele doeleinden. De meeste mensen in deze groep zijn vrouwelijk en behoren tot een oudere leeftijdsgroep in vergelijking met de novice tweeter en de amateur tweeter (43 jaar).

De professionele twitteraar

De groep gebruikt Twitter heel vaak voor zowel professionele als persoonlijke doeleinden. Binnen het onderzoek was dit de kleinste groep. Deze professionele twitteraars hebben de meeste kennis en vaardigheden om Twitter effectief en efficient te gebruiken. Deze twitteraars zijn voornamelijk mannelijk en hebben een jongere leeftijd dan personen in de andere profielen (38 jaar).

Wat is het nut van deze profielen?

Aan de hand van een survey, interview en/of dagelijks contact met de werknemers, is het mogelijk om hen te linken aan één van bovenstaande profielen. Dit laat de werkgevers en/of collega’stoe om hen op een betere manier te begeleiden in hun gebruik van sociale media. Tot nu werd vaak gedacht in twee groepen: degenen die Twitter niet (kunnen) gebruiken en degenen die Twitter gebruiken. Enkel voor deze twee groepen opleidingen en/of trainingen voorzien kan leiden tot frustraties wanneer het niveau tijdens de opleiding te laag of te hoog ligt en dus ook tot een moeizaam leerproces.

Het erkennen van de diversiteit binnen Twittergebruikers laat een aanpak  ‘op maat’ toe. Zo kan men bij de beginnende en amateur twitteraar inspelen op een gebrek aan kennis en vaardigheden wanneer het gaat over Twitter. Bij de amateur twitteraars is tevens nood aan een attitude-verandering wanneer men zou willen dat ook zij Twitter professioneel gebruiken. De professionele twitteraar heeft minder nood aan concrete opleidingen en/of training. Hij/zij zou zelfs kunnen fungeren als expert op vlak van Twitter binnen de organisatie om de collega’s te helpen bij problemen en/of als trainer.

Discussie

Uit deze profielen blijkt dat niet iedere twitterende ambtenaar in staat is om Twitter op een mediawijze manier in te zetten in een professionele omgeving. De verschillende profielen maken duidelijk wie welke vormen van trainingen en/of hulp nodig hebben en op welke vlakken. Hierbij is het belangrijk te beseffen dat het gaat over theoretische profielen, en dus niet zozeer over vaststaande categorieën. De profielen evolueren mee met sociale, technologische, economische en/of culturele ontwikkelingen. Toch blijven de profielen een handig middel voor werkgevers en/of college werknemers om gerichte trainingen en/of andere acties te voorzien om de sociale mediawijsheid van hun (mede-)werknemers te verhogen. Hoe je dit als werkgever kan bereiken, kan je vinden in het artikel ‘Sociale mediawijsheid op de werkvloer: Een must voor zowel werknemers en werkgevers’ binnen het dossier ‘uitdagingen voor de werkvloer’.