Facebookgroepen als klankbord voor leerkrachten
Het leerkrachtenberoep is een sociaal beroep waar interactie en dialoog centraal staan. Toch voelen leerkrachten zich soms ook eenzaam. Klasdeuren blijven doorgaans gesloten en achter deze deuren staan leerkrachten er meestal alleen voor. Facebookgroepen kunnen bijdragen aan nieuwe contacten en uitwisselingen met andere leerkrachten. Deze groepen hebben evenwel niet de bedoeling om andere initiatieven te vervangen, maar vormen een nieuwe manier om expertise te delen.
Op zoek naar samenwerking
Leerkrachten geven aan dat er binnen de leraarskamer weinig tot geen overleg is over lesmethodes of lesmateriaal. Ze voelen zich op zichzelf aangewezen voor het maken van lesvoorbereidingen of het uitvoeren van administratief werk. Zelfs wanneer ze deel uitmaken van een vakwerkgroep.
Daarnaast voelen leerkrachten de behoefte om ideeën op te doen buiten de schoolmuren en andere collega’s te ontmoeten. Hiervoor bestaan traditionele initiatieven zoals bijscholingen en workshops. Maar ook deze zijn gebonden aan scholengemeenschappen en onderwijsnetten. Deze uitwisseling heeft vaak een traditionele invulling: deskundigen brengen hun expertise op een top-down manier over en er is beperkte ruimte tot uitwisseling.
Kortom, leerkrachten ervaren een gebrek aan feedback: ze hebben nood aan een klankbord met lesideeën, lesuiteenzettingen en ervaringen, ...
Rollen van online groepen
Net zoals bij het beroep van leerkrachten staat interactie en dialoog centraal binnen sociale netwerksites. Leerkrachten kunnen elkaar online ontmoeten op sociale netwerken. Met andere woorden, online groepen, zoals een Facebookgroep, kunnen het leerkrachtenberoep socialer maken. Ze maken het mogelijk om ideeën, ervaringen en materiaal uit te wisselen. Hierdoor kunnen online groepen drie belangrijke rollen vervullen:
- Inspiratiebron: online groepen dienen als inspiratie. Ze maken het bovendien mogelijk om leerkrachten van verschillende scholen, scholengemeenschappen en -netwerken in één groep samen te brengen. Daarnaast kunnen ook verschillende vakken aan bod komen. Deze kruisbestuivingen dagen leerkrachten uit om verder te kijken dan hun eigen vakgebied.
- Leerprocessen: leerkrachten leren van en met elkaar door de uitwisseling en kruisbestuiving van deze online groepen. Deze informele omgevingen stimuleren zo het levenslang en samenwerkend leren en professionele ontwikkeling. Online groepen zetten ook aan tot zelfreflectie.
- Efficiëntie: Leerkrachten kunnen efficiënter werken door hun krachten te bundelen en door ideeën en materiaal uit te wisselen. Dat bespaart tijd en verlaagt de individuele werk- en planlast.
Het succes van zo’n online groepen hangt wel af van een aantal factoren:
- Er is een positieve sfeer: de leden hebben respect voor elkaar en zijn constructief
- Iedereen is vrijwillig lid
- Er is een draagvlak voor de groep onder de leden
Nieuwe ontwikkelingen
De mogelijke rollen van online groepen - inspiratie, leerproces, efficiëntie - resulteren in een aantal nieuwe ontwikkelingen.
Een mogelijke ontwikkeling is het samen lesgeven of co-teaching, waarbij leerkrachten samen voor de klas staan. Facebookgroepen lijken de drempel tot het uitwisselen van informatie en samen leren te verlagen, waardoor co-teaching wordt aangemoedigd. Bovendien kunnen daardoor, net zoals binnen de Facebookgroepen, meer ervaren leerkrachten samenwerken met minder ervaren collega’s.
Een andere ontwikkeling is het professioneel gebruik van Facebook. Facebook dient niet enkel voor ontspanning, maar wordt ook steeds meer professioneel gebruikt. Leerkrachten die actief lid zijn van zo’n professioneel netwerk kunnen beroep doen op de expertise van andere leerkrachten. Deze informele contacten via online groepen stimuleren de professionele ontwikkeling meer dan klassieke workshops, bijscholingen en studiedagen, ...
Ten slotte zijn goed werkende online groepen divers want er zijn verschillende persoonlijkheden en perspectieven en deze groepen kennen een lage densiteit want er is sterke geografische spreiding.
Groeien van onderuit
Moet het beleid online groepen top down implementeren? Neen! Dat staat haaks op het zelfsturende karakter ervan. Facebookgroepen, zoals ‘Lesideeën secundair onderwijs’, ontstaan vanuit een nood binnen de praktijk. De leden geven de voorkeur aan de organische ontwikkeling van online groepen. In het verleden bleek al dat georganiseerde online groepen niet succesvol zijn, gezien ze leerkrachten het gevoel geven enkel ontvangers te zijn van een voorgekauwd programma. Leerkrachten kunnen wel technische of pedagogische ondersteuning gebruiken van hun school.
Tot slot ...
Online professionele groepen hebben niet de bedoeling andere initiatieven te vervangen. Het is eerder een én-én-verhaal. Niet iedereen voelt zich namelijk even comfortabel in een Facebookgroep. Toch heeft het voor een aantal mensen een echte meerwaarde. Het informele contact met collega’s zorgt voor inspiratie, leerprocessen en meer efficiëntie.