Mediawijs.be

De - soms harde - realiteit

Via nieuws en sociale media krijgen kinderen soms gewelddadige beelden en sensationele koppen te zien. Berichten over aanslagen horen daar ook bij, dus is het belangrijk rekening te houden met de impact van zo’n berichtgeving op hen. Na elke aanslag regent het berichten van kinderen die bang zijn. Ook de jongsten worden ongerust en zoeken steun bij elkaar.

Gelukkig heerst er solidariteit in het licht van de gruwelen van de wereld. Boodschappen van hoop en warmte, en acties zoals die op het Beursplein in Brussel na de aanslagen in onze hoofdstad bieden een lichtpunt in de duisternis. Toch heerst er ook angst: “kan het ons dan ook overkomen?”.

Voor leerkrachten is dit een grote uitdaging. Hoe ga je hierover het gesprek aan met de leerlingen? Wat te doen met (gruwelijke) beelden? Als er leerlingen met radicale of racistische gedachten in je klas zitten, hoe pak je dat dan het best aan? Leerkrachten durven soms moeilijk de dialoog aan te gaan, maar het is toch belangrijk in discussie te blijven treden, op alle scholen en in alle klassen.

Wat kan je doen?

     1. Luisteren

Waarschijnlijk de belangrijkste tip: luister naar de leerlingen! Het is belangrijk te horen wat zij over de gebeurtenissen te vertellen hebben, want vaak heeft de berichtgeving over terrorisme en geweld een grote impact op hen. Vaak hebben ze het nodig om ervaringen en gedachten te delen. Bijvoorbeeld met foto’s, filmpjes, of individuele en groepsgesprekken.

Wanneer kinderen en jongeren (maar ook volwassenen) het gevoel hebben dat niemand naar hen luistert of ook maar interesse toont in hun gevoelens en ervaringen, kan dat leiden tot frustratie. Ze voelen zich dan uitgesloten, wat in extreme gevallen een voedingsbodem voor radicalisering kan zijn. Als leraar kan je dus helpen door te luisteren, en door de dingen die zij voelen of denken te valideren.

     2. Praten

Sommige kinderen zullen heel erg bang zijn, terwijl anderen misschien onjuiste informatie hebben opgepikt. Nog anderen zullen vanuit hun omgeving radicale meningen overnemen. Daarom is het belangrijk om actief de dialoog aan te gaan. Maar, hoe zorg je ervoor dat het gesprek in goede banen geleid wordt en niet ontspoort?

1. Stel de kinderen gerust. Maak duidelijk dat het niet op hen (of hun gezin) gericht is, en dat overheden en hulpdiensten hun uiterste best doen om daders te vatten, slachtoffers te helpen en de veiligheid te garanderen. Geruststellen kan door:
   1. te informeren, en het onderscheid te maken tussen geruchten en waarheden, tussen feit en fictie. Geef ook mee dat berichten - zeker de eerste na de gebeurtenis - verkeerd kunnen zijn.
   2. de gebeurtenissen in perspectief te plaatsen. Is de wereld echt gewelddadiger, of horen we er alleen meer over? Zijn de luidste roepers ook het talrijkst?
       
2. Als je zelf de juiste woorden niet vindt, of je vindt het moeilijk om door te dringen tot specifieke leerlingen, aarzel dan niet om door te verwijzen. Organisaties als Awel en CLBchat staan altijd paraat om kinderen en jongeren te ondersteunen. Maak zeker gebruik van hun expertise als het jou niet lukt.
    
3. In een hedendaagse klas vind je een grote diversiteit aan leerlingen. Meningsverschillen zijn dan vaak onvermijdelijk. Het is belangrijk die verschillen steeds te respecteren, en er op te letten dat kinderen niet aangesproken worden op hun geloof of afkomst.
    
4. Je kan als leerkracht niet altijd het juiste antwoord klaar hebben. Haal er een expert bij die je kan bijstaan en begeleiding en informatie kan bieden. De dienst Onderwijs en Vorming van Vlaanderen stelt een netwerk van islamexperts ter beschikking van scholen. Je kan ze bereiken via deradicalisering.onderwijs@vlaanderen.be. Daarnaast zijn er nog een heleboel hulp- en leermiddelen die je kan aanspreken.
    
5. Na een drama komt er vaak een stroom aan racistische opmerkingen, gemene berichten over geloof of mensen die uiten dat het geweld terecht was. Hier moet je de grens trekken: haatspraak hoort niet thuis in de klas of op school. Voor meer informatie over hoe om te gaan met haatspraak kan je terecht bij No Hate en Alternarratief.

     3. Actualiteit in de klas

Geef actualiteit een plaats in de klas. Door leerlingen geregeld te trainen in informatievaardigheden, zullen ze bv. kritisch leren omgaan met bronnen, feiten en meningen van elkaar kunnen onderscheiden en de impact van beelden juister kunnen inschatten. Hoe je dat aanpakt vind je o.a. in het dossier nieuws- en informatiegeletterdheid en Nieuws in de Klas.

     4. Actief en creatief aan de slag

Volgens psychologen is een actieve en creatieve aanpak de beste manier om een dramatische gebeurtenis te verwerken. Door de leerlingen te laten tekenen, schilderen, boetseren en knutselen, geef je hen een manier om zich uit te drukken, en jij krijgt als leerkracht een blik op hun innerlijke wereld (Pas daarbij wel op met voorbarige conclusies).

Je kan ook de handen uit de mouwen steken. Actie geeft de leerlingen het inzicht dat de wereld ten goede veranderd kan worden, het biedt vooruitzichten. Maak samen een grote boodschap, of schrijf brieven, of toon jullie solidariteit aan de slachtoffers via een mooi gebaar. Actief meebouwen aan een betere wereld lucht op.