Handleiding voor het nieuws na een aanslag
De voorbije maanden lazen we berichten over aanslagen in Londen, Manchester, Bagdad, Arish en Brussel. Elke aanslag is uniek, maar toch kunnen we een bepaald patroon herkennen in de berichtgeving. Het duurt meestal enkele dagen voor er duidelijkheid is. En in het begin is onvolledige (of zelfs nietszeggende) informatie, aangevuld met fake news schering en inslag, gepaard met nietszeggende berichten op sociale media en allerlei ‘zogenaamde’ experts die een bepaalde agenda proberen door te drukken.
Enkele richtlijnen om in de vele nieuwsberichten die kort na een aanslag op je af komen echt en onecht van elkaar te kunnen onderscheiden.
-
In den beginne weten we niets
Een aanslag, doden, … en vooral veel verwarring. Veel meer weten we nog niet. Toch, zo’n aanslag heeft impact. We willen direct weten “waarom” zoiets gebeurd is, “hoe” het is gebeurd, “wie” het heeft gedaan … Op basis van vorige aanslagen (“weer een autobom”) of getuigenissen (“voor de bom afging, riep hij …”) proberen journalisten, politici of wijzelf een antwoord te vinden op die vragen. We vullen zelf de gaten in. Maar beter wachten we gewoon af tot we meer weten.
-
Fake news komt snel op gang
Heel wat (eerste) berichten kloppen niet: zogenaamde getuigen hebben een schutter gezien, soms zijn er trollen die via sociale media fake opsporingsberichten verspreiden, verhalen over ISIS-graffiti … Dit zijn enkele van de voorbeelden die kort na de aanslagen in Manchester (mei 2017) op sociale media - én in enkele kranten - werden gedeeld.
Wacht tot er informatie voorhanden is uit betrouwbare en geverifieerde bronnen (het is niet omdat een bericht veel gedeeld wordt, dat het waar is). Check diverse bronnen om na te gaan of het wel klopt.
-
Niet iedereen is expert
Het is niet omdat iemand ooit in Molenbeek of Parijse banlieues heeft gewoond, dat hij daarom alle sociologische problemen in kaart kan brengen. Het is niet omdat iemand professor is, dat hij ook expertise heeft in een bepaalde religie. Laat je niet afleiden door persoonlijke titels. Het is niet altijd een garantie op kwaliteit.
-
Politici hebben een politieke agenda
Een terroristische aanslag zelf, of de aanpak van veiligheidsdiensten … Het leent zich ertoe om eigen standpunten te verdedigen, of andermans standpunten tegen te gaan. Zeker in een verkiezingsjaar. Politici van alle politieke partijen doen het. Zo gebruikte Labour-leider Jeremy Corbyn de aanslagen van Manchester als aanleiding om het buitenlands beleid van tegenstander Theresa May aan te vallen. En na de mislukte aanslag in Brussel Centraal werd het kordaat ingrijpen van een militair gezien als een bewijs voor de noodzaak van de militaire aanwezigheid.
-
Let op de woorden
In het begin sprak men van een “verijdelde” aanslag in Brussel Centraal, even later van een “mislukte” aanslag. En afhankelijk wie aan het woord was, werd de dader/terrorist “geneutraliseerd”/neergeschoten.
Denk goed na wie aan het woord is, en wat zijn bedoeling zou kunnen zijn. Misschien wil de spreker wel een antwoord geven op noden die leven bij de bevolking, of emoties oproepen om actie te ondernemen. Weet dat de woordkeuze onze visie kleurt.
-
Jammer genoeg, groepen zullen de schuld krijgen
Mensen die zomaar andere mensen het leven ontnemen: dat kan niet in een samenleving. “Voor die mensen is geen plaats in onze samenleving,” hoor je dan al snel. Daar begint het wij-zij-discours. Vaak vullen mensen dit zelf in. Als een moslim een aanslag pleegt, interpreteren velen het dan dat er geen plaats is voor moslims. Ga niet mee in deze vorm van veralgemening en discriminatie. En corrigeer, waar nodig.
-
Geduld is een schone deugd
Om het hele verhaal te krijgen, is er tijd nodig. Gun journalisten, onderzoekers, gerechtelijke diensten … de tijd om de feiten te ontrafelen.
Bronnen:
https://www.counterpunch.org/2017/06/01/counterterrorism-education/
http://propaganda.mediaeducationlab.com/techniques/
http://www.wnyc.org/story/breaking-news-consumers-handbook-terrorism-edition/