De 4 technieken van propaganda
Propaganda wil mensen beïnvloeden en overtuigen van een bepaald idee. Propaganda bestaat in verschillende vormen en gebruikt een grote verscheidenheid aan technieken om dat doel te bereiken. Ook vandaag is propaganda op veel plaatsen aanwezig. Om weerbaar te blijven, is het nuttig de propagandatechnieken te kennen én te herkennen. Hieronder staan vier technieken die vaak gebruikt worden door propaganda.
1. Inspelen op sterke emoties
Het doel van propaganda is mensen te overtuigen of te bewegen naar een bepaald doel. De sterkste hefbomen om dit te bereiken zijn menselijke emoties. Door in te spelen op woede, angst, frustratie of sympathie, kunnen de makers van propaganda de kritische geest van de ontvanger onderdrukken. Als je boos bent of afkeer voelt, ben je minder snel geneigd om twee keer na te denken voor je een besluit trekt. Propagandisten kunnen bijvoorbeeld labels gebruiken om sterke emoties uit te lokken. ‘Sossen’ of ‘fascisten’ kan je makkelijk afschrijven, en je bent sneller geneigd akkoord te gaan als je aangespoord wordt om ‘te denken aan de kinderen’.
2. Vereenvoudigen van informatie en ideeën
De informatie in propaganda kan juist zijn, of maar een halve waarheid, of zelfs een regelrechte leugen. Ongeacht of een stuk propaganda waar of onwaar is, vaak wordt de informatie erin vereenvoudigd. Het herhalen van vertrouwde verhalen, beelden en metaforen maakt dat ze waar lijken. Als je zo vaak hetzelfde hoort, moet er toch iets van aan zijn?
Vereenvoudiging is effectief omdat mensen van nature complexiteit willen versimpelen, maar dat staat opnieuw in de weg van kritisch denken. Gescandeerde slogans zijn misschien meer verteerbaar dan een genuanceerd verhaal, maar geven een eenzijdig of onvolledig beeld.
3. Inspelen op de noden en waarden van het publiek
Propaganda speelt vaak in op waarden van specifieke groepen in de samenleving. Door hun publiek persoonlijk aan te spreken, bijvoorbeeld als vader of moeder, als behorend tot een bepaalde etniciteit, of andere sociale categorieën, kunnen propagandisten hun boodschap effectiever maken. Propaganda wordt zo persoonlijk en relevant, waardoor mensen meer geneigd zijn aandacht te besteden aan de ideeën die erin vervat zitten.
4. Tegenstanders aanvallen
Propaganda kan gebruikt worden als een soort van politieke en sociale oorlogsvoering. 'Attack ads’ zijn hier een goed voorbeeld van (zoals deze gericht op Jeremy Corbyn). Het doel is om tegenstanders in diskrediet te brengen door ze in een negatief daglicht te stellen (bijvoorbeeld door te beweren dat ze geen traditionele familiewaarden aanhangen).
Controverse is een krachtige tool voor de propagandist, want mensen worden aangetrokken door conflict. Drama is een effectieve manier om de aandacht te trekken, en vervolgens een ‘wij-zij’ verhaal op te hangen. De tegenstander kan immers ook een groep mensen zijn.
Propaganda hoeft niet noodzakelijk al deze technieken tegelijkertijd te gebruiken, en de bedoeling achter een boodschap hoeft niet kwaadaardig te zijn om wel aan één van deze dingen te zondigen. Het is wel belangrijk dat je ze kan herkennen wanneer je ze ziet, en dan nadenkt over wat de intentie achter het gebruik van deze technieken kan zijn.
Deze bijdrage is gebaseerd op: