Mediawijs.be

“e-Gezondheid is vertrokken als een hogesnelheidstrein”, zei federaal minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken Maggie De Block bij de aankondiging van een vernieuwd actieplan e-Gezondheidszorg in 2015.

e-Gezondheid wordt door het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) omschreven als: het gebruik van informatie- en communicatietechnologieën (ICT) om de gezondheidszorg te ondersteunen of te verbeteren.

Waar gaat die trein naartoe?

De gezondheidszorg evolueert en wordt steeds complexer. Voorbeelden hiervan zijn chronische zorg, vergrijzing en kortere ziekenhuisopnames. Bovendien moet men met minder middelen, minstens dezelfde kwaliteit leveren.

ICT is alomtegenwoordig in ons dagelijks leven en kent heel wat toepassingen in de gezondheidszorg. Technologie in de gezondheidszorg dient voor verschillende doeleinden:

• Voor de administratieve en praktische organisatie van gezondheidszorginstellingen (ziekenhuizen, woonzorgcentra, thuiszorgorganisaties).
  • Technologievoorbeelden: elektronische patiëntendossiers, afspraken, automatische uur roostering, planning van operaties, etc.
• Voor gespecialiseerde medisch-technische zorg voor diagnosestelling en behandeling.
  • Technologievoorbeelden: scanners voor medische beeldvorming, robotchirurgie, uitgebreide monitoring van vitale functies, etc.

Meer en meer dient technologie ook voor bijkomende doeleinden, dit volgens het P4-model:

• Preventive: voorkomen van ziekte 
• Predictive: voorspellen van gezondheidsrisico’s
• Personalized: zorg op maat van de patiënt
• Participatory: betrekken van de patiënt

Voor de doeleinden m.b.t. het P4-model kunnen verschillende soorten zorgtechnologie gebruikt worden. Voorbeelden hiervan zijn wearables, sensoren, virtual reality, domotica, mobiele apps, gaming, of online communicatie a.d.h.v. chat of beeldbellen. Dit maakt zorg op afstand - ook telezorg genoemd - mogelijk. Deze technologie dient voor de patiënt in het verdere vervolg van een behandeling, ter preventie, in het dagelijks gebruik, etc.

Wie reist mee op de trein?

Digitale veranderingen binnen de gezondheidszorg hebben belangrijke gevolgen voor verschillende actoren in de gezondheidszorg.

Digitale innovaties hebben een impact op alle zorgverleners. Zowel verpleegkundigen, zorgkundigen, ergotherapeuten, artsen, sociaal werkers, etc. komen in aanraking met digitale tools. Dit zorgt ervoor dat zorgverleners ook gewapend moeten zijn met digitale vaardigheden. Als ze deze niet bezitten, heeft de technologie weinig zin. Zorgverleners dienen een goede – en ook kritische – attitude te hebben ten aanzien van technologie.

Digitale innovaties hebben een impact op de burger – en nog meer als de burger een patiënt wordt. De patiënt is meer en meer copiloot van zijn zorg en behandeling. Patiënten zullen in de toekomst hun eigen dossier en gezondheidsdata mee kunnen beheren en delen met zorgverleners. Hierdoor is de patiënt meer verbonden met zorginstellingen, zorgverleners en overheid. We spreken van ‘the connected patient’.

Digitale innovaties hebben ook gevolgen voor ontwikkelaars. Het is belangrijk dat ze (toekomstige) gebruikers actief betrekken bij de ontwikkeling van nieuwe technologie. Dit wordt co-creatie of co-design genoemd.

Kan de trein ontsporen?

Deze digitale innovaties bieden heel wat mogelijkheden die leiden tot een betere bereikbaarheid en kwaliteit van zorg. Al mogen we hier de mogelijke gevaren niet vergeten. Bij het delen van medische gegevens stelt men al snel vragen over de privacy van de patiënt.

De patiënt en de kwaliteit van zorg dienen bij deze innovaties steeds centraal te staan. Hierbij schuilen ook andere gevaren om de hoek:

• Wat als de zorgvrager geen verantwoordelijkheid wil of kan opnemen voor zijn eigen zorg?
• Wat als de data die je deelt in handen komen van bedrijven met louter commerciële doeleinden? Denk maar aan verzekeringsmaatschappijen en adverteerders.

En welke invloed zal de technologie in de toekomst hebben?

• Wat als we in de toekomst de mogelijkheid hebben om DNA-codes te corrigeren?
• Wat als we in de toekomst een chip ingeplant krijgen?

Eindstation?

Technologie heeft momenteel een belangrijke plaats veroverd in ons dagelijks leven en heeft ook zijn weg gevonden binnen de gezondheidszorg. De e-gezondheidstrein is dus vertrokken. Zijn snelheid neemt wellicht nog verder toe. De burger, patiënt, zorgverleners en zorginstellingen krijgen hierdoor meer mogelijkheden. De patiënt moet wel centraal blijven staan en zorgverleners dienen technologie op een positieve manier te gebruiken, bewust van de mogelijke gevaren.