Mediawijs.be

AP Hogeschool deed een bevraging bij de organisaties van het Antwerps Jeugdsectoroverleg om de impact van de coronamaatregelen op de werking van organisaties, het aanbod, hun medewerkers en de leefwereld van Antwerpse kinderen en jongeren in kaart te kunnen brengen. Voor deze bevraging werden 32 organisaties bevraagd. De bevraging werd uitgestuurd op woensdag 15 april en afgesloten op maandag 20 april 2020. Ondanks de korte bevragingsperiode, veel technische werkloosheid en algemene coronadrukte vulden 23 organisaties1 de bevraging in (71,9%).

Hoeveel personeel werkte er thuis?

Het merendeel van de Antwerpse jeugdwerkers werkte van thuis uit. Bij 43,5% van de organisaties werkt iedereen thuis, bij 52,2% meer dan de helft, bij slechts 4,3% minder dan de helft. Uit toelichtingen bij het individuele activiteiten leren we hier ook iets meer over:

• van thuis uit, alles van op afstand, aard van het werk is dus wel veranderd.
• personen die door de situatie minder werk hebben, springen bij andere collega's met net wat meer werk, bij.
• iedereen blijft werken maar wel een tandje minder. Het bestuur ziet dit als een lichte compensatie voor andere periodes in het verleden en de toekomst waar er heel veel verwacht wordt van personeel,
• iedereen werkt individueler aan opdrachten, er zijn wel online overlegmomenten, maar deze zijn strakker georganiseerd, in onze jeugdverblijven zijn logistieke medewerkers wel nog steeds aan de slag.

Groepsgerichte activiteiten

Geen enkele organisatie zette de groepsactiviteiten gewoon verder. 73,9% organiseerde er wel, maar dan aangepast. Uit de toelichtingen leren we dat dit vooral online gebeurde:

• sporten via challenges of korte trainingen en voetbalgerelateerde quizzen posten,
• een loopschema bezorgen aan de jongeren die erom vroegen,
• alle contact verliep digitaal, op alle niveau's,
• het educatieteam maakt thuis opdrachten voor kinderen en zet die online,
• alle vergaderingen met interne collega's en vrijwilligers gebeuren nu online,
• online, maar zeer beperkt, we bereiken een deel van de jongeren via een gezamenlijke chat en challenges, een belangrijk deel bereiken we enkel individueel,
• onze speelpleinen en vormingen tijdens de paasvakantie werden geannuleerd, voor onze vrijwilligers doen we wel online acties om de verbondenheid te blijven bewaren en om ze toch op een leuke manier nog bezig te houden, we proberen ook online enkele activiteiten te posten die kinderen al dan niet samen met hun ouders kunnen spelen,
• redactievergaderingen en workshops via zoom, ook babbelmomenten met de jongeren via zoom,
• via digitaal jeugdwerk: snapchat- en whatsappinstuiven, videoparties, gametornooien, knutselactiviteiten ...
• via videoconferentie of in zeer beperkte groep (wanneer niet anders mogelijk), rekening houdend met de geldende sociale maatregelen,
• voor de doelgroep organiseren we een online aanbod, voor tieners en jongeren organiseren we chatsessies, gamen we samen online, bieden we online in uw kot sportactiviteiten, challenges, kwissen … we werken in al onze wijken ook beperkt outreachend en leggen hierbij contact met onze doelgroep en roepen hen op om vol te houden, we bewaken als organisatie zeer sterk dat dit jeugdwerk blijft en geen interventiewerk,
• fysiek vindplaatsgericht werken op pleintjes of bij het uitdelen van knutselpakketten en andere ondersteunende tools aan ouders en hun kinderen,
• voor sommige projecten moet er effectief samengewerkt worden, maar dit wordt tot een minimum beperkt.

Individueel jeugdwerk

8,7% zette het individueel jeugdwerk verder zoals daarvoor, 82,6% deed het op een aangepaste manier. Hier zien we dat er meer een mix ontstaat tussen fysiek vindplaatsgericht werken en online contact houden en coachen.

• eerstelijnswerkers mogen 1,5 uur per dag de vindplaatsen bezoeken om te sensibiliseren en signalen op te pikken, in noodgevallen kan er bekeken worden of individueel contact vereist is,
• om de 2 dagen gaan er maatschappelijk werkers bekijken of er toch geen jongeren samenkomen en de maatregelen niet opvolgen. Indien dit het geval zou zijn, gaan we in gesprek waarbij we niet bestraffend, maar informerend en begrijpend willen overkomen
• wij doen wandelingen met jongeren (op 1,5m afstand) voor onze jongeren die door de maatregelen vereenzamen of het psychologisch en sociaal moeilijk hebben,
• wij zijn met Pasen pakketten gaan leveren bij onze gezinnen en jongeren,
• administratieve dossiers worden via de post verwerkt,
• heel wat van onze jongeren beschikken niet over de digitale tools om hun schoolwerk te kunnen opvolgen, daarom zijn we gestart met het verdelen van laptops, indien nieuwe leerstof aan de jongeren wordt gegeven, zullen we ook bekijken of het mogelijk is om vrijwilligers in direct online contact met onze jongeren te krijgen om de nieuwe leerstof mee op te volgen,
• online coaching voor tekst lukt vrij goed en de tekstproductie blijft op peil, video- en fotografie is bijna volledig stilgevallen, studio's zijn gesloten ... welzijnsvragen worden via telefoon of Whatsapp behandeld, en we proberen actief contact te houden, maar dat is vooral bij onze "kernleden" het geval,
• we hebben individueel contact met jongeren, via het kanaal dat voor de jongere best werkt (telefonisch, sms, messenger ...), we doen tweewekelijkse wandelingen met onze jongeren,
• voornamelijk online, uiteraard voelt dit anders aan dan de jongeren in het echt spreken, maar het is een uitstekend alternatief,
• alles wat live gebeurt, valt weg of wordt uitgesteld, dit is veel want onze werking draait om samen experimenteren en samen leren, we proberen dit te vervangen door kleinschalige online initiatieven zoals kennisdeling via webinars, contact met deelnemers via Whatsapp en Facebook, virtuele lunches met deelnemers, brainstormsessies met deelnemers enzovoort,
• meer dan voorheen proberen we kinderen, jongeren en gezinnen ook individueel te bereiken om vinger aan de pols te houden,
• meer nadruk op digitalisering en online dienst- en hulpverlening, indien een jongere niet over de middelen beschikt of veel nood heeft aan face to face-gesprek, gebeurt dit aan de hand van een wandeling of straathoekgesprek, tijdens het vindplaatsgericht werken worden veel babbeltjes gehouden met jongeren, maar ook met mama's en papa's en jongere kinderen, dit heeft meer een individueel karakter dan voorheen, bij het uitdelen van de spel- en knutselpakketten is er contact met de ouders en hun kinderen,
• ook hier geven we op dit moment de voorkeur aan digitaal contact met de jongeren, ouders, partners … die ons nodig hebben, indien dit echter niet werkt, is fysiek ontmoeten mogelijk, zo helpen we kinderen en jongeren individueel om hun opdrachten voor school af te printen, voeren we nog wel individuele gesprekken, betrekken we nog individuele vrijwilligers … hierbij hebben we steeds oog voor de regels inzake afstand, handhygiëne ...

Communicatie met de doelgroep en hun ouders

Om te communiceren, gebruikten organisaties verschillende vooral digitale kanalen:

• vooral ‘klassieke kanalen’ zoals bellen, website of e-mail om ouders, of partners te bereiken,
• Whatsapp, Facebook en Instagram om jongeren te bereiken,
• kinderen vooral via ouders.

• Andere kanalen die worden aangegeven zijn: Discord, Microsoft teams, Snapchat, nieuwsbrieven, Zoom of Skype.
• Er bleek veel nood te zijn aan face-to-face contacten in functie van bv. vragen over welbevinden of onderwijs en werk.

Uitdagingen voor de organisaties

• De situatie en maatregelen brengen heel wat zorgen met zich mee financieel, personeelsbeleid, exitmaatregelen etc.
• Enkel zijn specifiek het gevolg van het van thuis en digitaal werken, namelijk
  • hoe je nabijheid kunt houden met collega’s en doelgroep, de groepsdynamiek en drive kunt gaande houden, 
  • hoe je kunt blijven een zinvolle tijdsinvulling geven aan medewerkers en doelgroep.

• Chat is geen vervanging van groepswerk.

• Enkele gaan ook effectief in op de mogelijkheden om digitaal te werken:

  • heeft de doelgroep de kennis en de mogelijkheden om mee te kunnen in een digitalisering van het aanbod,
  • extra expertise over livestream mogelijkheden zou handig zijn en technisch materiaal om dit in de toekomst te verwezenlijken als kleine evenementen rekening moeten houden met social distancing.

Uitdagingen voor de jeugdwerkers

De grootste uitdagingen voor jeugdwerkers is dat hun grootste bron van energie wegvalt, namelijk samenwerken met de doelgroep. Balans vinden is een andere grote uitdaging.
Ze hebben ook enkele nieuwe/andere competenties nodig, vooral:

• bij informatie en communicatie, en digitalisering geeft iets meer dan een kwart van de organisaties aan dat ze daar uitdagingen hebben.

Uitdagingen voor de doelgroep

De uitdagingen voor de doelgroep liggen in de thuissituatie (krap, spanningen, financieel), vrije tijd (verveling, ritme en echt contact), onderwijs (motivatie, ondersteuning, computers), werk (geen studentenjobs, sollicitaties en vaste contracten) en welzijn (eenzaamheid, fysiek contact, spanningen gezin, toekomst).
Maar daarbij komen ook een aantal digitale uitdagingen aan bod:

• Drukte, niet iedereen heeft dezelfde kansen om digitaal te zijn.
• Jongeren vinden het moeilijk om hun vrijetijdsbesteding online te maken.
• Niet naar buiten kunnen/geen of te weinig ruimte, niet over degelijk spelmateriaal beschikken, geen pc ...
• Verveling. Online aanbod heeft zijn beperkingen.
• Fake news en complottheorieën die veelal onder de radar verspreid worden.
• Willen ze achter de computer zitten om hun vrije tijd in te vullen?
• Een aantal hebben geen laptop of de juiste software om hun taken te maken. Sommige krijgen heel veel opdrachten, andere dan weer heel weinig of geen.
• Geen internet, ouders die vastlopen in het ondersteunen, geen computer, onduidelijkheid over hoe nu verder ...
• Niet alle jongeren hebben toegang tot laptop, internet, of misschien nog belangrijker, huistaakbegeleiding.
• Geen hardware. Pc moet vaak met veel gedeeld worden.
• geen onderwijs op maat of extra begeleiding via videocall
• Schoolwerk maken en digitaal mee zijn/materiaal hebben.
• Geen laptops om te solliciteren nu alles digitaal doorgaat en digipunten/jeugdhuizen/bibs gesloten zijn... 
• Digitaal -> nood aan hardware (tekort aan laptops, printers ..), nood aan internet (telenetvouchers, niet evident om deze te activeren = jongeren hebben hulp nodig – verder op te volgen), nood aan ondersteuning bij werken met computers, schaamte om bij online platforms inzage te geven in thuisomgeving.

Het Antwerpse jeugdwerk ziet hiervoor in de eerste plaats oplossingen in fysieke nabijheid, perspectief, begeleiding en ondersteuning (zowel materieel, als door een luisterend oor te bieden, door te verwijzen of te motiveren), kortom: meer en fysiek jeugdwerk. Toch verwijzen voor andere contexten ook naar digitale ondersteuning.

• Verschillende hulpvragen zijn immers niet digitaal op te lossen.
• Blijvende mogelijkheden om gelijke kansen te hebben en te krijgen zowel technisch, als sociaal.
• Extra manieren om in contact te komen met anderen. Initiatieven die materiaal voorzien voor jongeren die zelf geen laptop e.d. hebben.
• Toeleiden naar infokanalen en hulplijnen en diensten (stress is groot).
• Toegang tot internet bevorderen.
• Beschikbaarheid van materiaal, zoals spelmateriaal, laptops, internet.
• We hebben buiten de online activiteiten geen zicht op de ondersteuning die onze eenheden bieden aan elkaar en aan de leden. 

Uitdagingen voor het jeugdsectoroverleg

Ondanks de stevige tijdelijke inzet op digitale werking, staat dit niet meteen op de agenda van uitdagingen voor de toekomst die de organisaties formuleerden, behalve een kleine verwijzing:

• inzetten op beeldvorming en sociale innovatie. Wij ontdekken nieuwe digitale mogelijkheden, de doelgroep ook. Mensen ontdekken nieuwe talenten. Nieuwe of betere samenwerkingen komen of zullen tot stand komen. Soms is er een crisis nodig om signalen die eerder niet aankwamen, wel vertaald te krijgen. Er komt langzaam maar zeker aandacht voor kwetsbare doelgroepen. Dit geeft de kans om leefwereld van jongeren in beeld te brengen, hiervoor begrip te krijgen, en ook aandacht voor meer structurele veranderingsprocessen. Inzetten op korte opleidingen met kwalificatie zoals vork- en reachtruckopleiding, zorg, verkoop, events, cultuurgerelateerde opleidingen ...