Historiek: Beleid en e-inclusie
e-Inclusie in Vlaanderen: Waar staan we? Waar moeten we naartoe?
Aandacht voor de digitale evolutie in en van Vlaanderen is er sinds lange tijd. De voorbije 20 jaren werden verschillende actieplannen en conceptnota’s geschreven, door het beleid en door het middenveld. Onderstaande figuur biedt een overzicht.
Figuur – Overzicht werkgroepen, actieplannen en conceptnota’s 2000-2015
Sinds het eerste actieplan eFl@nders steeg de aandacht voor e-inclusie sterk. Vroeger werd digitale uitsluiting kort aangekaart vanuit het ‘digitale kloof’-denken. Oplossingen werden in die lijn uitgewerkt, onder meer met het ‘Internet voor iedereen’-programma onder Paul Vanvelthoven. Ondertussen werd de blik op digitale uitsluiting sterk verbreed. De oprichting van Mediawijs, het Vlaams Kenniscentrum voor Mediawijsheid, in 2013 onder Minister van Media Ingrid Lieten, benadrukt de verschuiving van aandacht voor toegang en infrastructuur naar digitale en mediawijze vaardigheden. In de conceptnota Radicaal Digitaal wordt e-inclusie voor de eerste keer met naam en toenaam vermeld in het kader van het Begeleid Digitaal programma. Begeleid Digitaal wordt bovendien ingevuld vanuit een brede visie op de risicoprofielen van digitale uitsluiting en op de drempels die leiden tot digitale uitsluiting.
Er werden de voorbije tien jaar verschillende stappen vooruit gezet. Onder meer Mediawijs en de Vlaamse steden nemen sterk hun voortrekkersrol op. Er is bovendien nog steeds sprake van een actief en gedreven e-inclusieveld. Het aantal organisaties dat rechtstreeks of onrechtstreeks inzet op e-inclusie groeit gestaag. Hun aanbod differentieert bovendien steeds meer en gaat van storytelling tot reclamewijsheid tot leren coderen met en door jongeren. Er wordt ingezet op groepen die voordien uit de boot vielen, zoals mensen met een verstandelijke beperking. De mediacoach opleiding werd op initiatief van KONEKT, Digipolis Gent en Mediawijs uitgebreid naar Mediacoach voor duo’s. Hierbij doorlopen 10 duo’s bestaande uit iemand met een verstandelijke beperking en iemand uit haar of zijn directe netwerk, elk een afzonderlijk vormingstraject rond dezelfde digitale thema’s dat ze nadien gezamenlijk uitdragen in hun organisatie.
Werk aan de winkel !
De toekomst die zich aandient gaat gepaard met heel wat uitdagingen. Bij het Radicaal Digitaal programma is het oppassen geblazen voor de valkuilen van een blinde digitaliseringspush. Helaas zijn er ook vandaag nog heel wat voorbeelden van hoe het niet moet, zoals bijvoorbeeld het verplichte gebruik van het digitale platform voor de omgevingsvergunning. Dit leidt tot heel wat frustraties en ongenoegen bij architecten in Vlaanderen. Digitaliseren kan, maar het moet op een doordachte manier gebeuren, met aandacht voor gebruiksvriendelijkheid en toegankelijkheid voor de gebruikers.
Beleidsmatig moet er bewuster worden omgegaan met bepaalde digitale keuzes. De keuze voor het M-ticket als goedkoopste ticket bij de Lijn, is een typevoorbeeld van uitsluiting-by-design. Reizigers moeten beschikken over een smartphone met mobiele data en een Pay-Pall account waaraan de aankoop van het ticket wordt gelinkt. De stappen die nodig zijn om een M-ticket te kopen zijn veel moeilijker en ontoegankelijker dan het aankopen van een SMS-ticket door het sturen van de boodschap ‘DL’ naar het nummer 4884.
De innovatiepush die er in Vlaanderen aankomt brengt hogere risico’s op digitale uitsluiting met zich mee. Smart Flanders, gefinancierd door Vlaams Minister Liesbeth Homans en M-health, gefinancierd door Federaal Minister Maggie De Block, zal een sterke digitaliseringsgolf met zich meebrengen. Indien hier niet op een inclusieve manier op ingespeeld wordt, zullen de uitgewerkte smart city oplossingen en mobiele gezondheidsapplicaties enkel en alleen ten goede komen van de sterkste mediaprofielen.
Bij de ontwikkeling van nieuwe digitale diensten en applicaties moet er altijd aandacht zijn voor digitaal kwetsbare doelgroepen. Eén, door hen rechtstreeks te betrekken via co-creatie trajecten en living lab projecten. Twee, door hulp te voorzien via partnerschappen met e-inclusie organisaties. Enkel dan kan verzekerd worden dat het digitale Vlaanderen van morgen een meerwaarde biedt voor iedere Vlaming.