Mediawijs.be

1. Mediawijsheid als competentie

De conceptnota Mediawijsheid van de Vlaamse Regering van 4 mei 2012 definieerde mediawijsheid als:

“...het geheel van kennis, vaardigheden en attitudes waarmee burgers zich bewust en kritisch kunnen bewegen in een complexe, veranderende en gemediatiseerde wereld. Het is het vermogen tot een actief en creatief mediagebruik dat gericht is op maatschappelijke participatie.”

Die definitie werd geformuleerd als een competentie, dat wil zeggen: (als individu) de nodige kennis, vaardigheden en attitudes hebben om in een specifieke situatie adequaat te handelen.

Vlaanderen gebruikt daarbij een open en moderne visie, met zowel creëren, als beschouwen voor alle vormen van digitale en klassieke media.
Tegelijkertijd is die formulering nog heel algemeen. Sowieso vraagt elke 'specifieke situatie' een duidelijke concetisering van 'specifieke' kennis, vaardigheden en attitudes. Maar ook op competentieniveau maken we in het Mediawijs Competentiemodel de competentie ‘mediawijsheid’ concreter in twee clusters van subcompetenties: ‘media gebruiken’ en ‘media begrijpen’.

2. Competentiecluster 'Media gebruiken' 

Met 'media gebruiken' bedoelen we actief, technisch en creatief omgaan met media. Dat gaat van heel eenvoudige activiteiten zoals een muis kunnen hanteren of een document opslaan, tot complexere acties zoals een video kunnen bewerken of een vlog of een website maken. De cluster bestaat uit vier subcompetenties:

• Bedienen - de knoppen gebruiken
  Je kunt de fysieke handeling(en) verrichten die nodig zijn om een actie uit te voeren via media. We noemen dat ook wel ‘knoppenkennis’ of materiaalkennis.
• Navigeren - de weg vinden
  Je kunt je oriënteren tussen en binnen de media, je kunt ertussen kiezen, en je weg terugvinden.
• Organiseren - een structuur aanbrengen
  Je kunt de media die je vindt en gebruikt, ordenen, zodat ze voor jou makkelijker hanteerbaar zijn.
• Produceren - zelf media maken
  Je maakt zelf media.

3. Competentiecluster 'Media begrijpen' 

Met 'media begrijpen' bedoelen we bewust en kritisch omgaan met media. Dat gaat van inzien wat de (on)mogelijkheden van media zijn en voor welke doelen ze bedoeld of geschikt zijn, tot bewust zijn van je eigen mediavaardigheden en die van anderen. We delen dat op in vier subcompetenties:

• Observeren - de kansen zien
  Je bent je bewust van hoe één of meerdere media in elkaar zitten, hoe ze werken en wat hun effecten, (on)mogelijkheden, bereik en doelen zijn.
• Analyseren - het achterliggende onderzoeken
  Je kunt de inhoud en gevolgen van media onderzoeken en er kritisch en creatief over nadenken.
• Evalueren - de waarde beoordelen
  Je kunt op basis je analyse de kwalitatieve en kwantitatieve waarde van media beoordelen.
• Reflecteren - toepassen op je gedrag
  Je kunt je eigen of iemand anders gedrag bekijken en beoordelen om het bij te sturen.

4. Mediawijsheid is een pizza

De cirkel van mediawijsheidscompetenties is een continuüm, de verschillende competenties lopen in elkaar over, worden door elkaar gebruikt, soms eens meer, soms eens minder, soms eens in een volgorde, dan weer zonder volgorde.

Je kunt mediawijsheid ook vergelijken met een pizza, waarbij op elk stuk er verschillende hoeveelheden van elk ingrediënt liggen. Bepaal over welke competenties of ingrediënten jij of je doelgroep al beschikt of wil beschikken om je missie en doelstellingen effectief en efficiënt te bereiken. Een kind wil zo gewoon zelf foto's maken: daarvoor moet je kunnen 'bedienen' (basis knoppenkennis nodig), maar nog niet per se nodig om te 'navigeren' of te 'organiseren' (de beheersing van 1 toestel/medium is voldoende), er is wel een mate van 'produceren'. Stapsgewijs ga je wel met je kind de zelfgemaakte foto's 'observeren' en zelfs 'analyseren' (wat staat er misschien op dat het kind niet per se in beeld wou brengen?). Af en toe ga je ook andere foto's 'evalueren' om er uit te leren betere foto's te maken. Zo 'reflecteer' je ook over je eigen gedrag.

Het Mediawijs Competentiemodel is het resultaat van de zoektocht tot dusver. Het is een aanzet en een levend model met handvatten om voor je eigen medium, doelgroep en context het concrete kader te formuleren.

Lees ook de andere artikels over het Mediawijs Competentiemodel!

• Vertrek van een brede visie: streven naar geluk
• Welke mediawijze doelen wil je bereiken?
• Bepaal welke kennis, vaardigheden en attitudes van toepassing zijn voor jouw context

Vragen of opmerkingen?  Laat iets weten!